dostawać

dostawać
1. Dostać kogoś w swoje (swe) ręce, pot. łapy «schwycić kogoś, złapać»: Boję się – mówił – że jeśli dostaną mnie w swoje ręce, mogę wygadać. Andrzej Zbych, Stawka.
2. Dostać kosza, przestarz. czarną polewkę, arbuza, odprawę, rekuzę «otrzymać odpowiedź odmowną, nie zostać przyjętym jako kandydat do ręki panny»: Przyjęcie podarunków oznaczało zgodę na małżeństwo – i praktycznie samo zawarcie związku – odrzucenie zaś było jednoznaczne z dostaniem kosza. Z. Teplicki, Indianie.
3. pot. Dostać kota, bzika, kręćka, fioła, fisia, fiksum, fiksum-dyrdum, hysia, hyzia, hopla, szmergla, świra, posp. zajoba «zwariować, stracić zmysły, zgłupieć»: Oczywiście, rozumiem, nie może pan być sam. Wiem, co to jest tułanie się po lasach i gnicie tygodniami w leśnych kryjówkach, w ziemiankach, we wszach, w zimnie, na gołej ziemi, fioła samemu można dostać. W. Odojewski, Zasypie.
4. Dostać lanie, manto, pot. łupnia
a) «zostać zbitym»: Opowiadał mi o swoim koszmarnym dzieciństwie, o tym, jak brakowało mu miłości ojca, od którego bez przerwy dostawał lanie. Cosm 10/2000.
b) «zostać pokonanym, ponieść porażkę w walce»: (...) pod Prostkami wojska szwedzkie i brandenburskie dostały łupnia od hetmana Gąsieckiego, który dowodził wojskami polskimi, litewskimi, i czambułem tatarskim. TV rep 2000.
5. Dostać lekcję, nauczkę
a) «doświadczyć czegoś przykrego, co staje się przestrogą na przyszłość»: Niezłą lekcję dostałem jako początkujący taternik właśnie w zejściu z Przełęczy pod Chłopkiem. M. Jagiełło, Wołanie.
b) «zostać ukaranym w taki sposób, aby długo pamiętać karę»: I choć Goman bronił się i zaprzeczał (...) dostał porządną nauczkę za okłamywanie przełożonych. J. Komolka, Ucieczka.
6. pot. Dostać, oberwać po łapach, po nosie, po głowie, po uchu, po uszach, posp. po łbie, wulg. po dupie «zostać zganionym, ostro skarconym»: Było to jej klasyczne zagranie. Gdy ktoś się za bardzo rozpędzał, a zwłaszcza zaczynał zadawać jej pytania, naprzód dostawał po łapach za gramatyczne potknięcia, po czym odprawiała go z kwitkiem. A. Libera, Madame.
7. pot. Dostać w czapę «zostać uderzonym w głowę»
8. pot. Dostać w dziób «zostać uderzonym w twarz»: On był mały, ale zawsze zachowywał się jak taki „fest koleżka”. I nagle zapłakał, bo dostał po prostu za mocno w dziób. B. Dobroczyński, J. Owsiak, Orkiestra.
9. Dostać w kość, pot. w tyłek, wulg. w dupę
a) «doznać porażki, przegrać»: W ostatnim meczu nasi dostali nieźle w kość. TV mag 2002.
b) «doświadczyć czegoś boleśnie»: Myślę, że aby się pochylić nad sobą, a zwłaszcza nad kimś innym, musisz dostać mocno w kość, musisz cierpieć i zrozumieć, co to cierpienie, co to ból. Inaczej nie zrozumiesz, co to jest brak bólu. K. Kieślowski, O sobie.
c) «być zmęczonym, wyczerpanym po dużym wysiłku»: Trener to nam zawsze daje okropnie w kość. PR rep 1998.
Dostać czapę zob. czapa 3.
Dostać, dostawać piany na pysku zob. piana.
Dostać (jakąś sumę) na rękę zob. ręka 15.
Dostać kopa zob. kop 2.
Dostać kopa, kopniaka w górę zob. góra 4.
Dostać kopa, kopniaka (w tyłek, w dupę) zob. kop 3.
Dostać małpiego rozumu zob. małpi 1.
Dostać obuchem w głowę, w łeb zob. obuch 2.
Dostać po kieszeni zob. kieszeń 5.
Dostać prztyczka (w nos) zob. prztyczek 2.
Dostać szkołę zob. szkoła 2.
Dostać w łapę zob. łapa 2.
Dostać w skórę zob. skóra 3.
Dostać wycisk zob. wycisk 2.
Dostać za swoje zob. swój 2.
Ktoś dostaje (od czegoś) zawrotu głowy zob. zawrót.

Słownik frazeologiczny . 2013.

Игры ⚽ Нужно решить контрольную?

Look at other dictionaries:

  • dostawać — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk Id, dostawaćstaję, dostawaćstaje, dostawaćwaj {{/stl 8}}– dostać {{/stl 13}}{{stl 8}}dk IVc, dostawaćstanę, dostawaćstanie, dostawaćstań, dostawaćany {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}}… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostawać – dostać w gębę [po gębie, po pysku i syn.] — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. || wulg., {{/stl 8}}{{stl 7}}to samo co dostawać – dostać w twarz [po twarzy]: Dostać w gębę, w pysk, w mordę, po mordzie. {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostawać – dostać — {{/stl 13}}{{stl 8}}{coś} {{/stl 8}}w łapę [do łapy] {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} otrzymywać łapówki lub wymuszone zwyczajem drogie upominki : {{/stl 7}}{{stl 10}}Na tym stanowisku nieraz dostał do łapy francuski koniak albo drogą …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostawać – dostać małpiego rozumu — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} głupieć, tracić poczytalność, wpadać w apatię, furię, szał, zachowywać się agresywnie, nieobliczalnie : {{/stl 7}}{{stl 10}}Po wódce mój mąż dostaje małpiego rozumu. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostawać – dostać po kieszeni — {{/stl 13}}{{stl 33}} tracić jakąś sumę pieniędzy, ponosić straty finansowe :{{/stl 33}}{{stl 10}}Polityka finansowa rządu powoduje, iż najbardziej dostają po kieszeni najuboższe grupy społeczne. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostawać – dostać w dupę — {{/stl 13}}{{stl 8}}wulg. {{/stl 8}}{{stl 7}} być nękanym przez kogoś fizycznie lub psychicznie nadmiarem czynności, obowiązków itp.; ponosić klęskę {{/stl 7}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostawać – dostać w skórę — {{/stl 13}}{{stl 7}} zostać przez kogoś zbitym : {{/stl 7}}{{stl 10}}Dostał w skórę od ojca za pójście na wagary. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostawać – dostać w twarz [po twarzy] — {{/stl 13}}{{stl 7}} być bitym po twarzy, zostać uderzonym w twarz : {{/stl 7}}{{stl 10}}Dostać po twarzy od matki. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostawać się – dostać się — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} przypadać komuś w udziale, być komuś danym : {{/stl 7}}{{stl 10}}Dostało mi się najlepsze miejsce na widowni. Każdemu dostało się po trzy cukierki. Dostało mi się najtrudniejsze… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • dostawać się – dostać się na języki — {{/stl 13}}{{stl 7}} stawać się tematem rozmów, plotek z powodu postępowania nieakceptowanego przez opinię społeczną : {{/stl 7}}{{stl 10}}Z powodu swoich ekstrawaganckich występów dostała się na języki. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”